Kupujesz lub masz lustrzankę/bezlusterkowca i nie wiesz jaki obiektyw wybrać na początek? Nie wiesz co to jest ogniskowa i przysłona?

Podczas takich wyborów, niejednokrotnie kupujący łapie się w pułapkę uniwersalności obiektywu. Nie zawsze jest do dobra droga, bo uniwersalność nie zawsze idzie w parze z jakością.

W tym artykule pomogę w wyborze pierwszego obiektywu na początek fotograficznej przygody z aparatami z wymienną optyką, zważając na to aby nie nadwyrężyć budżetu.

Zanim przejdziemy do głównej części poradnika, warto poznać podstawowe pojęcia związane z obiektywami. Zapoznaj się z nimi! Dzięki temu lepiej zrozumiesz co wybrać do swoich potrzeb. Zacznijmy od tego…

CO TO JEST OGNISKOWA?

Pojęcie ogniskowej może wydawać się skomplikowane, ale jest kluczowe dla każdego fotografa, chcącego pełniej kontrolować swoje prace. Ogniskowa wpływa na to, jak postrzegamy świat przez obiektyw naszego aparatu. To ona decyduje o kącie widzenia, a co za tym idzie – o tym, jak będzie wyglądało nasze zdjęcie.

Ogniskowa to termin fotograficzny opisujący odległość między środkiem soczewki a czujnikiem obrazu aparatu, gdy obraz jest skupiony na nieskończoność. Wyrażona w milimetrach, mówi nam, jak szeroko lub wąsko będzie “widział” nasz obiektyw. Krótkie ogniskowe (np. 24 mm) zapewniają szerokie pole widzenia, idealne do krajobrazów, podczas gdy długie ogniskowe (np. 200 mm) skupiają się na mniejszym fragmencie sceny, doskonałe do portretów lub fotografii dzikiej przyrody.

Jak ogniskowa wpływa na fotografowanie?

• Kąt widzenia: Krótsza ogniskowa oznacza szerszy kąt widzenia. Dłuższa ogniskowa ogranicza kąt widzenia, ale pozwala “przybliżać” odległe obiekty.
• Zniekształcenia: Szerokokątne obiektywy (krótka ogniskowa) mogą wprowadzać zniekształcenia, zwłaszcza na krawędziach kadru, co może być efektem pożądanym lub nie, w zależności od intencji artystycznej.
• Głębia ostrości: Długie ogniskowe mają tendencję do zmniejszania głębi ostrości, co pozwala na lepsze oddzielenie obiektu od tła.

Co to jest ogniskowa w skrócie?

Decyduje o kącie widzenia obiektywu. Czyli każda ogniskowa odpowiada innemu kątowi jakim obiektyw zarejestruje obraz. Im mniejsza ogniskowa (niska wartość liczbowa) tym szerzej obiektyw widzi świat. Im większa ogniskowa (wyższa wartość liczbowa) tym obiektyw widzi mniej a obraz jest bardziej przybliżony.

Możemy zastosować prosty, umowny podział:

• ogniskowa mała, ~14mm sprawdzi się w fotografowaniu wnętrz, architektury czy krajobrazu,
• ogniskowa średnia, około 35-50mm to stosunkowo uniwersalne ogniskowe, które mogą być wykorzystywane w reportażu a nawet portrecie,
• ogniskowa duża, 85-200mm, idealnie nadaje się do portretu.
• ogniskowa bardzo duża, od 200mm, sprawdza się idealnie w fotografii przyrodniczej czy sportowej.

Obiektywy, które obejmują bardzo szeroki zakres ogniskowych (od bardzo szerokiego kadru do dużych zbliżeń) cechują się bardzo słabą jakością obrazu, kiepską optyką oraz są bardzo ciemne (problemy z fotografowaniem w trudnych warunkach). Przecież jeżeli byłyby one takie dobre to zawodowcy nie targali by za sobą torby z obiektywami tylko mieliby jeden do wszystkiego. Niestety, nie ma tak dobrze.

Jeżeli chcesz jeszcze dokładniej dowiedzieć się co to jest ogniskowa i jak wpływa na zdjęcie to sprawdź:

CO TO JEST PRZYSŁONA?

Drugim bardzo ważnym elementem obiektywu jest przysłona. Im niższą przysłonę możemy ustawić w obiektywie tym lepiej (dzięki temu możemy fotografować w gorszych warunkach oświetleniowych). Jednak trzeba powiedzieć sobie co to właściwie jest ta przysłona?

Przysłona – przysłona to element aparatu odpowiadający przede wszystkim za głębię ostrości na zdjęciach. Im mniejszą przysłonę zastosujemy tym mniej elementów na fotografii będzie ostrych. Korzystając z obiektywu portretowego, możemy w ten sposób rozmyć tło. Im większą przysłonę zastosujemy, tym więcej elementów na zdjęciu będzie ostrych, czyli głębia ostrości będzie większa. Przy wysokich wartościach, tło jest w większości przypadków tak ostre jak miejsce, na które ustawiamy ostrość.

Przysłona reguluje również dopływ światła na matrycę. Stosując mniejszą przysłonę, dociera go więcej na matrycę. Wówczas zdjęcie będzie jaśniejsze.

Znaczenie przysłony w fotografii:

• Kontrola ekspozycji: Przysłona, razem z czasem naświetlania i czułością ISO, stanowi element trójkąta ekspozycji. Pozwala regulować, jak dużo światła ma dostać się do wnętrza aparatu, co jest kluczowe przy różnych warunkach oświetleniowych.
• Głębia ostrości: Przysłona ma wpływ na głębię ostrości zdjęcia, czyli zakres, w którym obiekty są ostre. Otwarta przysłona (np. f/1.8) sprawia, że głębia ostrości jest mała, co pozwala oddzielić obiekt od tła. Zamknięta przysłona (np. f/16) zwiększa głębię ostrości, co jest przydatne np. w fotografii krajobrazowej.

Jak używać przysłony do tworzenia lepszych zdjęć:

• Portrety z rozmytym tłem: Aby uzyskać efekt miękko rozmytego tła (bokeh), użyj szeroko otwartej przysłony. Pozwoli to skupić uwagę na fotografowanej osobie, oddzielając ją od tła.
• Fotografia krajobrazowa: Dla ostrych zdjęć krajobrazów od pierwszego planu po horyzont, wybierz mniejszą przysłonę. Zapewni to większą głębię ostrości.
• Fotografia makro: W fotografii makro, gdzie chcemy uchwycić drobne szczegóły, przysłona musi być dobrze zbalansowana, aby zapewnić wystarczającą głębię ostrości przy jednoczesnym uniknięciu zbytniego rozmycia tła.

Praktyczne wskazówki:

• Eksperymentuj z różnymi ustawieniami: Praktyka jest najlepszym sposobem na zrozumienie wpływu przysłony na zdjęcia. Eksperymentuj z różnymi wartościami przysłony, aby zobaczyć, jak zmienia się obraz.
• Zwróć uwagę na oświetlenie: Wybór przysłony wpływa na to, jak aparat radzi sobie z oświetleniem. W jasnych warunkach zazwyczaj potrzebna jest mniejsza przysłona, podczas gdy w słabym świetle – większa.

Więcej o parametrach ekspozycji dowiesz się z artykułu:

RÓŻNE MATRYCE,
RÓŻNE KĄTY WIDZENIA

Trzeba powiedzieć jeszcze jedną ważną rzecz. Kąt widzenia obiektywu zależy nie tylko od ogniskowej ale również od rozmiaru matrycy jaką posiada aparat, do którego podpinamy obiektyw.

Mówiąc prościej, matryce mają odpowiednie przeliczniki ogniskowych, które wykorzystujemy do wyliczenia przybliżonej ogniskowej z jaką obiektyw widzi.

Matryca FF (full frame) – potoczna “pełna klatka”. Ta matryca nie wymaga przeliczania ogniskowych. Jeżeli do aparatu z taką matrycą podepniemy obiektyw 35mm to ogniskowa z jaką widzi aparat będzie dokładnie taka sama. Aparaty z matrycą FF są drogie.

Matryca APS-C – to najpopularniejsza matryca wśród lustrzanek cyfrowych dedykowanych dla amatorów i średnio-zaawansowanych użytkowników. Jej przelicznik ogniskowej wynosi  x1.6. Czyli podpinając obiektyw o ogniskowej 35mm do takiego aparatu to będzie on widział mniej więcej tyle co obiektyw ustawiony na ogniskową 56mm (35 x 1.6 = 56) na aparacie z pełną klatką (FF).

JAKI OBIEKTYW WYBRAĆ?

Po dawce wiedzy teoretycznej, dzięki, której wiecie już jak to jest z tymi ogniskowymi, czas przejść do sedna wpisu i powiedzieć parę słów na temat obiektywów dobrych na początek. Od razu mówię, że nie będę pisał o szkłach, które kosztują kilka tysięcy złotych bo mało, który początkujący pasjonat chce aż tyle pieniędzy przeznaczyć na sprzęt.

Zakładam też, że jakiś obiektyw już posiadacie. Zazwyczaj jest to ten podstawowy, który dostajemy z lustrzanką. Najczęściej jest to 17-55mm f/3.5-5.6. Więc przyjmę, że masz taki lub podobny.

Jest to obiektyw, którym możemy zrobić szersze ujęcia jak i zbliżenia. Jednak jego ogniskowa nie jest tak mocno rozłożona jak w przypadku obiektywów 18-200mm. Zatem popularny 17-55mm możemy uznać za dopuszczalny w kwestii jakości obrazu. Jednak ma on jeden poważny problem. Jest bardzo ciemny (problemy z fotografowanie w trudnych warunkach) oraz bardzo ciężko jest nim mocno rozmyć tło.

Trzeba powiedzieć sobie prawdę, 99% ludzi kupuje lustrzankę po to żeby uzyskać efekt rozmytego tła, który w kompaktach jest praktycznie niemożliwy.

I tak szczęśliwy człowiek wraca do domu z nową lustrzanką i robi pierwsze zdjęcia. Następuje rosnąca frustracja bo gdzie to rozmyte tło?

Niestety, standardowy obiektyw może być dobry do udokumentowania wakacji czy innych ważnych momentów.

Więc do czego wykorzystać standardowy obiektyw?

17-55 sprawdzi się dobrze w fotografowaniu krajobrazu, widoczków i wszystkiego tego do czego nie wymagane jest rozmycie tła (wykorzystanie niskiej przysłony) i fotografowanie w trudnych warunkach oświetleniowych. Jest to dobry obiektyw do zdefiniowania tego jakie ogniskowe wykorzystujemy najczęściej co pomoże nam w wyborze droższego obiektywu pasującego do naszych preferencji.

Sprawdź jak sprawdzić obiektyw przed zakupem:

JAKI OBIEKTYW WYBRAĆ DO ZDJĘĆ SZEROKOKĄTNYCH

Na tej podstawie można stwierdzić czego najbardziej nam potrzeba. Jeżeli najczęściej fotografujesz krajobraz i inne szerokie ujęcia to najlepszą inwestycją będzie zoom ze stałym światłem obejmujący małe ogniskowe. Z opinii znajomych fotografów wiem, że dobrą inwestycją jest Tamron 17-50 f/2.8, który daje bardzo ładny obraz.

Miałem go raz ale trafiłem na felerny egzemplarz i więcej do niego nie wróciłem. Jeżeli trafi się na dobrą sztukę (często można wybrać w sklepie) to da on sporo radości z fotografowania. Ciężko mi tu polecić inny konkretny model ponieważ nigdy taki obiektyw nie był mi potrzebny a do bardzo szerokich ujęć wykorzystuję obiektyw Samyang 14mm f/2.8, który zdecydowanie nie jest uniwersalnym szkłem.

JAKI OBIEKTYW WYBRAĆ DO PORTRETU

Jednak większość osób marzy o rozmytym tle, ładnych portretach i zbliżeniach. Dlatego do szczęścia potrzebna jest mała przysłona, która pozwoli nie dość, że na fotografowanie w słabszym świetle to zagwarantuje rozmyte tło. W tej kategorii wybór dla mnie jest jeden. 50mm f/1.8. Są różne modele o tej ogniskowej. Ja skupię się na tym tanim, którego można kupić za 300-500zł.

To obiektyw stałoogniskowy (nie pozwala na zbliżanie-oddalanie) z bardzo niską przysłoną. Jego największą zaletą jest przede wszystkim stosunek cena-jakość obrazu. Nie jakość wykonania ale jakość obrazu. Jego konstrukcja pozostawia wiele do życzenia- plastik 90%, lepiej żeby nie spadł.

Ogólnie, obiektywy stałoogniskowe mają ogromną przewagę nad zoomami ze względu właśnie na jakość obrazu. W większości przypadków stałki dają znacznie lepszą jakość obrazu niż zoomy w podobnej cenie. Dodatkowo cechują się bardzo dobrym światłem (niska przysłona) co przekłada się na pięknie rozmyte tło.
Jedyną wadą (dla mnie nie istotną) jest to, że zamiast zoomować ręką trzeba robić to nogami (po prostu podchodzić lub się oddalać).

Na matrycy APS-C jego wartość wyniesie około 80mm zatem sprawdzi się w portretach jak i tych dziedzinach fotografii, które wymagają zwrócenia uwagi na jedną konkretną rzecz i odwrócenie uwagi od pozostałych, poprzez małą głębię ostrości- rozmyte tło.

Więcej na ten temat mówię w filmie o tym jaki obiektyw wybrać do portretu:

PODSUMOWANIE

Dla mnie najlepszym zestawem dla początkujących pasjonatów fotografii jest zestaw 17-55mm + 50mm f/1.8.

17-55 idealnie sprawdzi się w fotografowaniu widoków i innych szerokich kadrów a 50mm umożliwi robienie bardzo ładnych portretów i da wymarzone rozmycie tła. Oba te obiektywy można kupić bez problemów za 800zł. To idealna baza do nauki fotografowania i zdefiniowania swoich preferencji.

Z czasem można wymienić 17-55 na coś co zagwarantuje lepszą jakość obrazu. Chociażby świetny szerokokątny zoom Sigma 18-35 f/1.8 (do matrycy APS-C) czy Tokina 16-28 f/2.8 (do matrycy FF). Jeżeli powyższe propozycje są zbyt kosztowne, zawsze można zainwestować we wspomnianego w tym wpisie Tamrona 17-50 f/2.8.

Z czasem można zmienić również 50mm f/1.8 na coś lepszego. Canon, Nikon i inne marki mają w swojej ofercie piędziesiątki ze światłem 1.4 a nawet 1.2, które cechują się lepszym autofokusem, budową, jakością obrazu i oczywiście światłem.

Dla ułatwienia, podaję listę obiektywów 50mm wraz z ich dokładnym nazewnictwem z podziałem na Canona, Nikona oraz Sigmę zaczynając od tych najtańszych przechodząc do tych najdroższych. Osoby fotografujące w innych systemach mogą bez problemu znaleźć odpowiedniki w swojej stajni.

Canon:

• Canon 50mm f/1.8
• Canon EF 50mm f/1.8 STM
• Canon EF 50mm f/1.4 USM
• Canon EF 50 mm f/1.2L USM

Nikon:

• Nikkor AF 50mm f/1.8 D
• Nikkor AF-S 50 mm f/1.8 G
• Nikkor AF-S 50 mm f/1.4G

Sigma:

• Sigma 50 mm f/1.4 EX DG HSM (starsza wersja)
• Sigma A 50 mm f/1.4 DG HSM (nowa wersja Art)

Dodatkowo zamieszczam kilka zdjęć, które zrobiłem obiektywem Canon 50mm f/1.8, którego kupiłem za 350zł.

Wierzę, że ten artykuł rozświetlił Wam odwieczny problem wyboru pierwszego obiektywu do lustrzanki. Wszystko to co opisałem, było pisane na podstawie mojego doświadczenia i przez pryzmat mojego postrzegania tematu, jednak starałem się ugryźć temat również z innej strony tak aby z tekstu skorzystało jak najwięcej osób.

Czekam na Wasze komentarze, jeżeli się podobało zostaw lajka i udostępnij.

JAKI OBIEKTYW WYBRAĆ
JEST CZĘŚCIĄ SERII:

PODSTAWY FOTOGRAFII

Nie wiesz jaki aparat wybrać? Sprawdź!